Wat zeggen de politieke partijen over… preventie?

De afgelopen weken hebben we geregeld aandacht besteed aan de standpunten van  de verschillende partijen over thema’s die belangrijk zijn voor huisartsen. Deze week: wat zeggen politieke partijen in hun verkiezingsprogramma over preventie?

Preventie is een belangrijk onderwerp voor bijna alle partijen, zo bleek ook al bij Het Grote Zorgdebat op 21 oktober. In de verkiezingsprogramma’s daarom veel aandacht voor dit thema. We zetten de belangrijkste voornemens voor je op een rij.

D66 zet in op de gezondste generatie ooit. Dat begint buiten de spreekkamer: in een leuke buurt, met genoeg geld om goed rond te komen en met buren die naar elkaar omkijken. Daarnaast investeert de partij in extra leefstijlpreventie, zoals sport en gezondheid. De huisarts speelt een sleutelrol in onze gezondheid. Daarom wil D66 dat iedereen een vaste huisarts krijgt. D66 legt doelen voor gezondheid vast in de wet, zoals over grote achterstanden in gezondheid of over overgewicht bij kinderen. Zo zorgen zij dat de politiek echt stappen moet zetten en afspraken niet zonder resultaten blijven.

Onder het motto voorkomen is beter dan genezen wil GroenLinks-PvdA mensen helpen gezonde levenskeuzes te maken: gezond eten, bewegen, verminderen van roken, overgewicht en drankgebruik, en een grens aan suiker in producten. Groenten en fruit worden goedkoper en vapen en roken worden aangepakt. De partij investeert in meer kennis over vrouwengezondheid.

Ook de VVD richt zich op het voorkomen van zorg en een gezonde leefstijl. Hierbij zetten zij zowel in op een gezonde leefomgeving als de individuele verantwoordelijkheid van elke Nederlander voor de eigen gezondheid.  De VVD ontwikkelt een investeringsmodel, waarmee inzicht verkregen wordt in de kosten en opbrengsten van preventie.  

Het CDA vindt: gezonde keuzes maken moet makkelijk zijn. Daarom scherpen zij het preventieakkoord aan. Supermarkten moeten zich steviger inspannen om hun maatschappelijke bijdrage te leveren aan gezond leven. Ook het aanbod van eten en drinken op bijvoorbeeld scholen, trein- en tankstations, sportclubs en musea moet gevarieerder. Er komt een generatiegebonden rookverbod waarbij we roken stapsgewijs wordt verboden. De tabaksindustrie gaat meebetalen aan de maatschappelijke kosten die zij zelf veroorzaken.

BBB is ervan overtuigd dat een goede gezondheid ontstaat in zorgzame buurten die sociale verbondenheid bevorderen. Daarnaast zet BBB in op sport en gezonde voeding, structurele aandacht voor leefstijlbevordering en verbeteren van de mentale gezondheid. Ook besteden zij extra aandacht aan de preventie van ongewenste zwangerschap.

NSC stelt dat een goede gezondheid begint met preventie en dat we daar met zijn allen verantwoordelijk voor zijn. Veel (chronische) gezondheidsproblemen hebben maatschappelijke oorzaken, bijvoorbeeld een gebrekkige huisvesting. NSC zet in op o.a. een stevig sport- en beweegbeleid, bevordering van het sociale netwerk en beperking van verkooppunten voor tabak en vapes.

De SP zet in op gezonder eten, een verbod op reclame voor ongezond eten, en het aanpakken van de rookindustrie. Preventie komt in het basispakket. Ook investeert de SP in goede zorg dicht in de buurt en zonder lange wachttijden. De afschaffing van het eigen risico en een inkomensafhankelijke zorgpremie zorgt ervoor dat gezondheid niet afhangt van de dikte van je portemonnee.

Ook de Partij voor de Dieren brengt de kosten voor preventie onder in het basispakket. Verder zetten zij in op een gezonde leefomgeving door o.a. strenge WHO-luchtkwaliteitsnormen, een gifvrije land- en tuinbouw en een verbod op houtstook. Gezondheidsdoelen worden wettelijk verankerd, zodat het behalen ervan niet meer vrijblijvend is.

De SGP ziet dat goede relaties, een gezonde leefstijl en verbondenheid met anderen bijdragen aan het voorkomen van gezondheidszorg. Zij pleiten voor een  lokale preventieaanpak vergelijkbaar met het succesvolle ‘IJslandse model’. Ook verhogen zij de accijns op alcohol, tabak en vapen en willen zij een totaalverbod op online en offline gokken.

De ChristenUnie is ervan overtuigd dat preventie en een stevige sociale basis veel (gespecialiseerde) zorg kan voorkomen. Daarom moeten zorgverzekeraars hierin investeren. Er komt een totaalverbod op de verkoop van vapes en een generatiegebonden tabaksverbod naar Nieuw-Zeelandse model. Er komen meer praktijkondersteuners ggz bij de huisarts om verergering van mentale gezondheidsproblemen en inzet van zwaardere gespecialiseerde zorg te voorkomen.

Volt is voorstander van een brede preventieaanpak, waar armoedebestrijding onderdeel van uitmaakt. Gemeenten hebben, naast het Rijk en de zorgaanbieders, een wettelijke taak op het gebied van preventie, gezond leven, een gezonde leefomgeving en vroegsignalering. Hiervoor wordt een additionele 1% van de zorgbegroting overgeheveld naar gemeenten. Met aandacht voor valpreventie, meer bewegen en sociaal contact probeert Volt de zware zorg voor ouderen zo lang mogelijk uit te stellen.

JA21 wil extra aandacht besteden aan een gezonde levensstijl en preventie. Uit onderzoek blijkt dat tot wel 20% van de huidige zorgvraag kan worden voorkomen door primaire preventie. Ook secundaire preventie is bewezen effectief.

PVV heeft niets in het programma staan over dit thema.

Meer weten over de standpunten van de verschillende partijen?

Kijk Het Grote Zorgdebat terug! Op dinsdag 21 oktober 2025 vond Het Grote Zorgdebat plaats in het Beatrix Theater in Utrecht. Kandidaat-Kamerleden van VVD, CDA, D66, PVV, GroenLinks/PvdA en SP gingen met elkaar in gesprek over thema’s als werkplezier in de zorg, wachten op zorg en het belang van preventie.

Lees hier meer over het debat of kijk het debat terug

Meer weten over de inzet van de LHV voor de verkiezingen?

Kijk ons verkiezingsfilmpje