Gegevens uitwisselen met anderen

Regelmatig vragen patiënten, andere zorgverleners en bijvoorbeeld de gemeente je om medische gegevens van patiënten uit te wisselen. Op deze pagina lees je wanneer je met anderen gegevens mag delen, onder welke voorwaarden en hoe je dat veilig kunt doen.

Wanneer mag je patiëntgegevens uitwisselen?

Het beroepsgeheim is het uitgangspunt voor hoe je als huisarts moet omgaan met wat je over jouw patiënten weet. Het beroepsgeheim beschrijft dat je in principe persoonlijke gegevens van jouw patiënt niet deelt met anderen. Er zijn echter wel veel uitzonderingen mogelijk op dat basisprincipe. Zoals wanneer de patiënt zelf wil dat je gegevens deelt, wanneer het gaat om rechtstreeks bij de behandeling betrokken hulpverleners, bij verwijzing naar een andere zorgverlener en nog enkele andere uitzonderingssituaties. Het uitgangspunt is dat als je gegevens deelt, dat je dan alleen die gegevens deelt die relevant zijn voor het doel. Welke gegevens dat precies zijn, kan dus per keer verschillen.

De KNMG-richtlijn Omgaan met medische gegevens beschrijft uitgebreid hoe je – met inachtneming van uw beroepsgeheim – medische gegevens mag verzamelen, opslaan, uitwisselen, of anderszins gebruiken.

Naar de richtlijn

Gegevens uitwisselen met andere zorgverleners

Hieronder vind je de afspraken en regels voor het uitwisselen van patiëntgegevens met andere zorgverleners. Zoals hoe een patiënt toestemming kan geven, welke uitzonderingen er gelden op jouw medisch beroepsgeheim en wat je doet als je zelf in gewetensnood komt.

Twijfel je of er in een situatie bij je in het werk een grond is om het beroepsgeheim te doorbreken? Neem dan contact op met de juristen van de LHV voor advies: 085 – 04 80 000 of jz@lhv.nl.

Wanneer hoef je geen gegevens te verstrekken?

Veel huisartsen herkennen het: dat door allerlei instanties patiënten op pad worden gestuurd om ‘een briefje van de huisarts’ te halen. In sommige van die situaties mag je als eigen huisarts van de patiënt de gevraagde verklaring niet verstrekken, zoals wanneer er wordt gevraagd om een geneeskundige verklaring van je eigen patiënt. Een geneeskundige verklaring is een schriftelijke verklaring die een oordeel bevat over een patiënt en over de (medische) geschiktheid of ongeschiktheid van een patiënt om bepaalde dingen wel of niet te doen. Voorbeelden zijn fit-to-fly-verklaringen, rijbewijskeuringen, verklaring voor een beroep op een annuleringsverzekering, enzovoort.

Daarvan stelt de KNMG: de eigen behandelend arts mag dergelijke verklaringen niet afgeven over eigen patiënten, dat moet door een onafhankelijk arts gebeuren. Die regel is zo:

1. om te voorkomen dat jouw arts-patiënt-relatie onder druk komt te staan en er een belangenconflict kan ontstaan;
2. om te voorkomen dat de patiënt niet open alle informatie over zichzelf met je deelt, omdat de patiënt vreest dat dat consequenties voor het wel of niet krijgen van een geneeskundig verklaring;
3. omdat je als behandelend arts ook niet altijd goed kunt inschatten of iemand recht heeft op een bepaalde voorziening, of de benodigde vaardigheden heeft, omdat je daarvan niet alle criteria kent.

Op de KNMG-website vind je hoe je jouw patiënt kunt adviseren als die met zo’n verzoek bij je komt en je vindt er een handig briefje in verschillende talen die je hiervoor kunt benutten.

Gegevens uitwisselen met niet-zorgverleners

Het komt ook voor dat andere derden medische informatie over een patiënt willen hebben en daar – via de patiënt of direct – naar vragen. Denk aan verzekeringsartsen, bedrijfsartsen, notarissen, enzovoort. Ook komen verzoeken om informatie vanuit bijvoorbeeld gemeenten of sociale wijkteams in het kader van bemoeizorg regelmatig voor.

Gegevensuitwisseling is dan alléén toegestaan als je hiervoor expliciete, gerichte toestemming hebt van de patiënt. Een convenant tussen huisartsen met bijvoorbeeld de gemeente betekent niet dat je de patiënt niet meer om toestemming moet vragen.

Er zijn wel situaties denkbaar dat het verstrekken van gegevens vereist is, op grond van bijvoorbeeld een wettelijk voorschrift, of een conflict van plichten.

Ook wanneer de patiënt toestemming heeft gegeven, kun je als huisarts toch je twijfels hebben over het delen van gegevens. Bijvoorbeeld wanneer blijkt dat het dossier een rol speelt in een vechtscheiding of uithuiszetting of wanneer een uitkeringsinstantie of arbodienst inzage wil. In het verleden bleek dat instanties zoals gemeenten, verzekeraars en arbodiensten patiënten soms onder druk zetten om hun hele medisch dossier op te vragen bij de huisarts. Je kunt in dit geval overleggen met onze juristen.

Hoe verstrek je de gegevens?

• Je verstrekt de gegevens bij voorkeur via beveiligde mail of per aangetekende post.
• Je beperkt zich tot feitelijke gegevens en bevindingen over de gezondheid van de patiënt (je dient geen oordeel te geven).
• De communicatie verloopt bij voorkeur tussen artsen onderling.
• Je maakt een aantekening in het medisch dossier dat deze gegevens zijn gevraagd en verstrekt.

Mag je kosten in rekening brengen?

Ja, in de meeste gevallen kun je kosten in rekening brengen voor dit soort informatieverstrekking. Een dergelijk verzoek van een derde die géén (juridisch) vertegenwoordiger van de patiënt is, valt niet onder het recht op een kosteloze kopie van het dossier voor de patiënt zelf.

Of je nu gerichte schriftelijke vragen beantwoord of delen van het medisch dossier verstrekt, in beide gevallen mag je een tarief in rekening brengen voor de informatieverstrekking.

Je mag hiervoor een tarief rekenen, gebaseerd op de hoeveelheid tijd die ermee gemoeid gaat om de gegevens te verzamelen en verstrekken (het tarief geldt per 5 minuten die het je kost). Meer hierover lees je in de tarievenlijst op onze website, onder het kopje Informatieverstrekking.

LET OP: dit tarief mag je niet in rekening brengen bij instanties die je op basis van een wettelijke verplichting informatie moet verstrekken over de medische gezondheidstoestand van patiënten. Hieronder vallen informatieverzoeken op basis van de Zvw, Wmo, Wlz, de Wet Zorg en Dwang, de Wet verplichte ggz en Jeugdwet.

Uitwisseling van gegevens in spoedsituaties

We willen zorgen dat patiënten in spoedsituaties beter worden geholpen, doordat hun actuele medische gegevens beschikbaar zijn voor de zorgverlener die ze in een spoedsituatie zien. Voor de huisarts op de huisartsenpost in de avond-, nacht- en weekenduren is dat al geregeld via het LSP. Maar we willen zorgen dat deze gegevens ook beschikbaar worden voor de zorgverlener op de ambulance en de arts op de Spoedeisende Hulp in het ziekenhuis. Om te voorkomen dat patiënten hun verhaal meerdere keren moeten vertellen en dat belangrijke informatie niet bekend is bij de zorgverleners, terwijl zij met spoed moeten handelen.

Op verschillende manieren proberen we dit als LHV voor elkaar te krijgen. Hierbij benadrukken we altijd ook het belang van het medisch beroepsgeheim en de inspraakmogelijkheid voor de patiënt.

• Zo hebben we de afgelopen jaren meegewerkt aan het programma ‘Met spoed beschikbaar’. Dit programma ondersteunde de implementatie van de NHG-Richtlijn Gegevensuitwisseling acute zorg. Deze richtlijn beschrijft welke gegevens in acute situaties van belang zijn om digitaal uit te wisselen. In het programma ‘Met spoed beschikbaar’ zijn door het hele land koploperprojecten opgezet, om verbeterde uitwisseling tussen huisarts(post), ambulance en SEH mogelijk te maken. De lessen die daaruit geleerd zijn, kunnen zorgaanbieders in andere regio’s helpen met hun eigen implementatie. In juli 2023 is het programma ‘Met spoed beschikbaar’ beëindigd. Het is nu aan de sectoren zelf om de verdere implementatie rond te krijgen.
• Ook pleiten we voor een aanpassing van wetgeving, zodat er bij spoedsituaties een opt-out voor gegevensuitwisseling gaat gelden (dat betekent: bezwaar maken vooraf als je géén uitwisseling wilt bij spoed), in plaats van de huidige opt-in (toestemming geven vooraf dat gegevens wel gedeeld mogen worden). Zo willen we de kans vergroten dat cruciale informatie beschikbaar is in spoedgevallen, zoals veel patiënten ook willen en verwachten. Dit pleidooi lijkt succesvol: de overheid komt in de tweede helft van 2023 met een wetsvoorstel om een opt-out-systeem voor spoedzorg wettelijk te regelen. We volgen deze ontwikkelingen op de voet en zullen het wetsvoorstel analyseren en becommentariëren om te zorgen dat het in lijn is met wat werkt voor de huisartsenzorg en de patiënten.