Zelfstandigenbeleid (wet DBA)
De overheid wil schijnzelfstandigheid en oneerlijke concurrentie voorkomen, ook in de huisartsenzorg. Voor huisartsen betekent dit dat de inzet van waarnemers, praktijkmedewerkers en andere zzp’ers opnieuw onder de loep ligt. Hieronder lees je via welke wetgeving (DBA en Vbar) ze dit willen regelen en wat dit voor jou als huisarts betekent.
Waarom is het zelfstandigenbeleid in de huisartsenzorg actueel?
Sinds 1 januari 2025 handhaaft de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid. Constateert de Belastingdienst bij een controle schijnzelfstandigheid? Dan kunnen zij het volgende opleggen:
Bij vermoeden schijnzelfstandigheid krijgen opdrachtgevers wel tijd om de arbeidsrelatie aan te passen voordat er controle (boekenonderzoek) volgt.
Wat betekent dit voor jou als huisarts?
Als je werkt met waarnemers of zelf als zelfstandige werkt, loop je risico om als schijnzelfstandige te worden aangemerkt. Dat kan financiële en fiscale gevolgen hebben.
Als LHV zijn we ervan overtuigd dat binnen de huidige wetgeving en rechtspraak in bepaalde situaties nog steeds ruimte is om als zzp-huisarts te werken. Zeker als het gaat om kortdurende waarnemingen.
Het is belangrijk dat je goed weet in welke situatie je wel als zelfstandige kunt werken en in welke situatie niet. Om je hierbij te helpen hebben we de LHV-vergewistool ontwikkeld.
Nieuw: de LHV-vergewistool (binnenkort beschikbaar)
Met deze tool kan je je, voorafgaand aan een opdracht, ervan ‘vergewissen’ of de opdracht als zzp-er uitgevoerd kan worden. De tool bestaat uit ca 20 vragen en toetst aan de geldende wetgeving en de Deliveroo-criteria (uitspraak Hoge Raad). Ook de modelovereenkomsten zijn verwerkt in de tool.
Voordelen gebruik vergewistool:
- Snel advies of je een opdracht als zelfstandige kan uitvoeren
- Advies over te leveren ‘bewijs/documentatie’
- Suggestie voor alternatief als er niet als zzp-huisarts gewerkt kan worden
- Helpt je bij afweging voor toekomstige werkwijze: in loondienst of waarnemer
We zijn in gesprek over het koppelen van de tool met de WaarneemApp. Dat zou het gebruik van de tool datagedreven, snel en simpel maken; gebruikers hoeven niet elke keer hun gegevens opnieuw in te
Beoordeling casuïstiek
Om duidelijkheid te krijgen over de inzet van zzp-huisartsen heeft de LHV een aantal casusposities voorgelegd aan de Belastingdienst.
- Korte waarneming (bij kortdurende ziekte, vervanging zwangerschapsverlof)
- Langdurige waarneming
- De praktijkhouder op de HAP
- VIP-waarneming op de HAP
- Losse waarneming op de HAP
- Ingroei naar praktijkhouderschap door een waarnemend huisarts
De Belastingdienst heeft vier van de zes casusposities afgewezen. Alleen de praktijkhouder op de HAP (casus 3) en de ingroei naar praktijkhouderschap (casus 6) worden door de Belastingdienst beoordeeld als ‘buiten dienstbetrekking’. Met andere woorden: in deze 2 situaties is er in de ogen van de ministeries vermoedelijk geen sprake van schijnzelfstandigheid.
De LHV is het met deze beoordeling niet eens.
Wij vinden dat de Belastingdienst in hun beoordeling te weinig rekening houdt met wat werken in de huisartsenzorg inhoudt.
Nieuwe wet: Vbar of toch de Zelfstandigenwet?
De Wet Vbar (Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden) moet op termijn de Wet DBA vervangen. De Vbar ligt op dit moment in de Tweede Kamer, maar het is onduidelijk wanneer hij ingevoerd wordt.
Tegelijkertijd hebben vier partijen in de Tweede Kamer (D66, CDA, VVD en SGP) het initiatief genomen voor een nieuwe wet: de Zelfstandigenwet. Deze wet, biedt ons inziens, echte zzp-ers meer ruimte dan de Vbar. Het is onduidelijk of en wanneer deze wet ingevoerd kan worden. Dat hangt ook af van het nieuw te vormen kabinet.
Lees meer: Reactie op internetconsultatie Zelfstandigenwet en Reactie op internetconsultatie Wet Vbar.
Wat doet de LHV voor jou op dit thema?
Als LHV zijn we ervan overtuigd dat alle huisartsen nodig zijn voor een 24/7 toegankelijke huisartsenzorg. Ook waarnemers. In onze lobby zetten we in op de volgende zaken:
- Behoud flexibele schil voor ziek, piek en uniek en voor behoud inzet waarnemers op de HAP. Dit wordt breed gesteund door de Tweede Kamer.
- motie van de VVD c.s. (oktober 2025) om huisartsenzorg en spoedzorg ruimte te geven om te blijven werken met zelfstandigen;
- een motie van de SGP c.s. (mei 2025) voor behoud van een flexibele schil in de huisartsenzorg
- Risicogestuurde handhaving tot er duidelijke wetgeving is. Met risicogericht handhaven bedoelen we dat de focus ligt op probleemgevallen zoals gedwongen zelfstandigheid, onderbetaling, evidente schijnzelfstandigheid en arbeidsmigratieconstructies. Zzp-huisartsen hebben naar alle waarschijnlijkheid geen arbeidsrechtelijke bescherming nodig. Ook dit wordt gesteund in de Tweede Kamer
- Het bieden van duidelijkheid vooraf wanneer je als zelfstandige kan werken. Hiervoor hebben we de LHV-vergewistool ontwikkeld.
Voor onze lobby hebben we regelmatig overleg met het ministerie van VWS, SZW en de Belastingdienst.
Lees meer over onze inzet in ons nieuwsbericht: Inzet zzp’ers: LHV vraagt geen uitzondering maar een oplossing
Ons standpunt
Voor de continuiteit en 24/7 toegankelijkheid van de huisartsenzorg zijn alle huisartsen nodig. In geval van piek, ziek en uniek in de dagpraktijk en in de ANW-uren moeten er huisartsen beschikbaar zijn die kunnen waarnemen voor de vaste huisartsen. Tegelijkertijd zien we ook dat het aantal waarnemers de laatste 20 jaar is toegenomen terwijl het aantal praktijkhouders is afgenomen. Dat baart ons zorgen, want de continuïteit van de huisartsenzorg is gebaat bij voldoende praktijkhouders en huisartsen die in vaste dienst zijn van een praktijk. Wij pleiten daarom voor het behoud van een kleine flexibele schil van waarnemers voor situaties van piek, ziek en uniek en in de ANW-zorg. Daarnaast zetten we in op een groter aantal huisartsen die een vaste verbinding met een patiëntenpopulatie aangaan, als praktijkhouder of in dienstverband.
Veelgestelde vragen
Dat hangt ervan af hoe je wilt werken als waarnemer. Als LHV zijn we ervan overtuigd dat kortdurende waarneming mogelijk blijft. Met de vergewistool kan je je voorafgaand aan elke opdracht ervan vergewissen of je de opdracht als zelfstandige kan uitvoeren. Langdurige waarneming wordt naar alle waarschijnlijkheid door de Belastingdienst wel als schijnzelfstandigheid aangemerkt. We raden je aan al je opdrachten vooraf te toetsen met de vergewistool. Als daaruit blijkt dat veel niet meer als zelfstandige kan worden gedaan, is het raadzaam om na te denken over een loondienstverband of praktijkhouderschap.
Ja. We zijn ervan overtuigd dat er binnen de huidige wetgeving en rechtspraak ruimte is om waarnemers in te huren voor kortdurende waarnemingen. We raden je wel aan om voorafgaand aan de opdracht samen met de waarnemer je via de vergewistool te ervan te vergewissen of de opdracht daadwerkelijk buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
De overheid wil schijnzelfstandigheid terugdringen. Opdrachtgever en opdrachtnemer zijn samen verantwoordelijk om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Met de vergewistool kan je vooraf je ervan vergewissen of een arbeidsrelatie mogelijk beoordeeld wordt als een schijnzelfstandigheid. En met het gebruik ervan kan je aantonen dat je je verantwoordelijkheid hebt genomen. Uiteraard geldt dit alleen als je het advies van de vergewistool hebt opgevolgd. Disclaimer: de vergewistool geeft geen garantie; de belastingdienst kan altijd anders oordelen.
Welke modelovereenkomsten mag je gebruiken?
De Belastingdienst verlengt bestaande goedgekeurde modelovereenkomsten tot en met 31 december 2029. LHV-leden kunnen gebruikmaken van de volgende:
| Soort overeenkomst | Status per 2025 |
| Duurwaarneming | Geldig tot eind 2029 |
| Incidentele waarneming | Geldig tot eind 2029 |
| Praktijkmedewerking | Geldig tot eind 2029 |
| Aansluitovereenkomst HAP | Geldig tot eind 2029 |
| POH-ggz | Niet meer toegestaan |
Let op: de Belastingdienst kijkt altijd naar de feitelijke uitvoering van het werk, niet alleen naar wat er op papier staat.
LHV Keuzewijzers en scenario’s
Wil je kijken wat er naast waarneming nog meer mogelijk is aan samenwerkingsvormen? In onze keuzewijzers lees je welke juridische samenwerkingsvormen en alternatieven je hebt als waarnemer en praktijkhouder. Om je inzicht te geven in de financiële implicaties hebben we ook drie scenario’s laten uitwerken.
Scenario’s
In de scenario’s kan je zien wat het verschil is in besteedbaar inkomen bij werken in loondienst versus werken als waarnemer in voltijd (40 uur) of in deeltijd (24 uur). Hetzelfde is gedaan voor de loonkosten die de praktijkhouder heeft voor een werknemer in werkdienst versus de inhuur van een zelfstandige.
- Salarisschaal 1 versus waarneem-uurloon € 70,-
- Salarisschaal 4 versus waarneem-uurloon € 75,-
- Salarisschaal 9 versus waarneem-uurloon € 80,-
Keuzewijzers voor waarnemers:
Handreikingen voor praktijkhouders:
De keuzewijzers en handreikingen zullen op korte termijn nog worden aangepast op de actuele ontwikkelingen rond DBA/opheffen handhavingsmoratorium en op de nieuwe CAO Huisartsen in loondienst. De algemene strekking van de documenten blijft hetzelfde.
Andere hulpmiddelen
Memo Toetsing arbeidsrelatie waarnemer
In dit memo lees je waar je als praktijkhouder én waarnemer rekening mee moet houden bij de samenwerking. Zodat je voor jouw persoonlijke situatie uw eigen afweging kunt maken.
Tijdpad
Invoering door de Belastingdienst goedgekeurde modelcontracten
Oproep LHV de duur van waarneemcontracten niet te beperken
Korte en lange waarneming is belangrijk voor continuïteit en kwaliteit van de zorg
Brief aan Tweede Kamer over bijzondere positie van zzp’ers in de huisartsenzorg
Instelling handhavings-moratorium tot 2021
Gesprek met Directeur Arbeidsverhoudingen SWZ.
Opnieuw zorgen geuit, met name over opdracht langer dan een jaar
Specifieke zorgbrede evaluatie webmodule, op verzoek van LHV
Introductie webmodule uitgesteld
Stappenplan om te komen tot duidelijkheid over regelgeving
Inbreng ronde tafel zelfstandigenbeleid: behoud flexibele schil voor ziek, piek en uniek
Einde Handhavingsmoratorium DBA
Uit De Dokter: Zzp-huisarts? Kijk kritisch naar je werkvorm
Het hing al jaren in de lucht: langdurig waarnemerschap wordt steeds moeilijker. Vanaf volgend jaar gaat de Belastingdienst de wet DBA handhaven. Dat betekent dat praktijkhouder en waarnemend huisarts financieel risico lopen bij schijnzelfstandigheid. Intussen is een nieuwe wet voor zzp’ers in de maak. De LHV zet zich in voor blijvende mogelijkheden voor waarneming bij ‘ziek, piek en uniek’, vertelt bestuurslid Hilly ter Veer.
Nieuws
Voor een 24/7 toegankelijke huisartsenzorg zijn alle huisartsen nodig: praktijkhouders, huisartsen in loondienst én waarnemend huisartsen. De huidige wetgeving beperkt
De ministeries SZW, VWS en Financiën/Belastingdienst hebben ons laten weten dat zij ons standpunt m.b.t. de door ons ingediende casussen
De komende weken zullen we geregeld aandacht besteden aan de standpunten van de verschillende partijen over thema’s die belangrijk zijn
Meer nieuws
Meer weten?
Heb je meer vragen? Neem contact op met Annemarie Kerstens of Elsbeth Zeijlemaker.
