Voldoen aan wet DBA

Als een huisarts werkt voor een praktijkhouder, doet deze dat als medewerker, óf als zelfstandig waarnemer. Meer smaken zijn er niet. Iemand werkt als zelfstandige als er geen sprake is van een dienstbetrekking. Meestal omdat werkgeversgezag ontbreekt. Feiten en omstandigheden bepalen dit. Niet hoe u het zelf noemt, of wat u boven een overeenkomst zet.

Om een voorbeeld te geven: als de opdrachtgever in de praktijk bepaalt hoe de zzp’er moet werken, is deze zzp’er feitelijk een medewerker. Ook als de partijen werken met een zzp overeenkomst.

Het onderscheid tussen een medewerker en een zzp’er is belangrijk voor het arbeidsrecht, de belastingen en verzekeringen. Een medewerker heeft bijvoorbeeld recht op ontslagbescherming en betaalde vakantiedagen. Een zzp’er niet. Ook is een medewerker verzekerd voor ziekte en werkloosheid. Een opdrachtgever draagt hiervoor sociale premies af. Een zelfstandige moet deze risico’s zelfstandig dragen.

Zelfstandige zijn betekent dus werken buiten dienstbetrekking. Of een zzp’er buiten dienstbetrekking werkt is de totaalweging van meerdere factoren in onderling verband. Bijvoorbeeld: zzp’er is zelf verantwoordelijk voor aansprakelijkheid, arbeidsongeschiktheid en pensioen. Mag zelf een eigen tijdsindeling maken en mag voor meerdere opdrachtgevers tegelijk werken. In de memo Toetsing arbeidsrelatie waarnemer leest u alle elementen die meewegen uitvoerig terug.

Het risico dat u loopt is dat de Belastingdienst een langdurige zzp-opdracht van een waarnemer achteraf alsnog bestempelen als dienstbetrekking. En vervolgens alsnog premies of loonheffingen incasseren bij praktijkhouders. Of bij waarnemers alsnog de zelfstandigenaftrek en MKB-vrijstelling gaat terugvorderen.

De wet DBA verbiedt zzp’en in de huisartszorg niet. Wél vraagt de wet van zowel de opdrachtnemer als de opdrachtgever om de arbeidsrelatie juist te duiden en zodoende schijnzelfstandigheid en oneerlijke concurrentie te voorkomen.

Het kabinet zet met een breder pakket in op het voorkomen van schijnzelfstandigheid en oneerlijke concurrentie:

• Duidelijkheid over de kwalificatie van de arbeidsrelatie (via de webmodule en door uitleg van het gezagscriterium in het Handboek Loonheffingen)
• Via een nieuw pensioenstelsel met mogelijk vrijwillig aansluiten van zzp’ers
• Via een wettelijke verzekeringsplicht voor zelfstandigen tegen het arbeidsongeschiktheidsrisico
• Via de afbouw van de zelfstandigenaftrek
• Door het gesprek met de sectoren en experts aan te gaan om te onderzoeken hoe de voorstellen van de Commissie Regulering van werk kunnen bijdragen aan het:
  • Verkleinen van de verschillen werknemer / zelfstandige
  • Meer verduidelijking van de regels
  • Modernisering van de arbeidsmarkt

Als waarnemer zult u voor wat betreft de te betalen Inkomstenbelasting gebruik willen maken van de zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-vrijstelling. Voorwaarde daarvoor is dat u kwalificeert als ondernemer. Hiervoor is het bijvoorbeeld van belang dat u niet te afhankelijk bent van 1 opdrachtgever.  Ook zaken als het wel of niet lopen van ondernemersrisico spelen een rol.

Wanneer u bijvoorbeeld 5 jaar lang 4 dagen per week werkt voor 1 opdrachtgever, wordt u door de Belastingdienst naar alle waarschijnlijkheid niet meer gezien als ondernemer voor de inkomstenbelasting. Helaas is het niet zwart-wit wanneer u nog wel en wanneer u geen ondernemer bent voor de inkomstenbelasting. 2 hulpmiddelen die u hierbij helpen zijn de memo toetsing arbeidsrelatie waarnemer en de ondernemerscheck van de Belastingdienst.

Onze tips:

• Tip 1: maak gebruik van modelovereenkomsten (contractgenerator);
• Tip 2: handel zoals weergegeven in de modelovereenkomsten;
• Tip 3: zorg voor meerdere opdrachtgevers;
• Tip 4: leun niet te lang te op 1 opdrachtgever (voor meer dan 70 procent);
• Tip 5: blijf niet jarenlang onafgebroken bij 1 (substantiële) opdrachtgever hangen;
• Tip 6: maak reclame (website) en presenteer je zakelijk (briefpapier en visitekaartjes).

Hoe zit het met handhaving wet DBA?

De handhaving aan de werkgeverszijde wordt verder uitgesteld tot naar verwachting begin 2022. Bij een bezoek kan de Belastingdienst wel controleren of de overeenkomsten voldoen aan de wet. Om het beoordelen te vereenvoudigen is de Belastingdienst per 11 januari 2021 een pilot met een webmodule gestart. Deze webmodule is vooralsnog ongeschikt voor de zorg, omdat er te weinig rekening wordt gehouden met zorg specifieke zaken. Hierdoor is de uitkomst niet correct. 

Dit betekent overigens niet dat er tot die tijd niet gehandhaafd wordt, maar slechts in beperkte mate en bij specifieke situaties, zoals bij kwaadwillendheid en het niet tijdig opvolgen van aanwijzingen.

Aanscherping handhaving
Als de Belastingdienst meent dat een bepaalde arbeidsrelatie een (fictieve) dienstbetrekking is terwijl de opdracht in zzp-verband wordt uitgeoefend, geeft de inspecteur een aanwijzing. Er wordt aangegeven wat het manco is en vervolgens krijgen partijen een aantal maanden de tijd om de situatie aan te passen.

Dit kan betekenen dat de opdracht moet worden omgezet naar een loondienstverband, dat er bijvoorbeeld aanpassingen gedaan kunnen worden in de wijze waarop men met elkaar samenwerkt. Of dat de opdrachtgever de arbeidsrelatie verder verduidelijkt.

Pas als de aanpassingen niet worden doorgevoerd kan de Belastingdienst een sanctie (boete) opleggen en loonbelasting en sociale premies naheffen. Dit kan eventueel met terugwerkende kracht tot het moment dat de aanwijzing gevolgd had moeten worden. 

Bent u waarnemer?
Dan is het van belang dat u zich realiseert dat het handhavingsmoratorium enkel betrekking heeft op de Wet DBA (beoordeling of er sprake is van een dienstbetrekking in een specifieke opdracht) en niet op de handhaving van de wet inkomstenbelasting. Dit betekent dat wanneer de Belastingdienst een controle uitvoert bij de waarnemer, de Belastingdienst wél kan handhaven op het niet aanwezig zijn van ondernemerschap voor de inkomstenbelasting. Zie over het begrip ondernemer voor de inkomstenbelasting de veelgestelde vraag Wanneer bent u volgens de Belastingdienst zzp’er (zie hierboven)?

Stel dat de Belastingdienst dus constateert dat u als waarnemer géén ondernemer was, kunnen met terugwerkende kracht de ondernemersvoordelen worden teruggevorderd (zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-vrijstelling), eventueel nog verhoogd met een boete.

Zowel de webmodule als de modelovereenkomsten hebben als doel voorafgaand aan een opdracht duidelijkheid te geven of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden uitgeoefend. De wijze waarop dit gebeurd verschilt echter:

De webmodule:
De webmodule wordt een generiek hulpmiddel voor alle zzp’ers en branches. Daardoor wordt door het invullen van enkele tientallen vragen voorafgaand aan een opdracht duidelijkheid gegeven over de aard van de arbeidsverhouding.

Komt uit de webmodule dat de opdracht via een zzp-constructie kan worden uitgeoefend en werken partijen conform de opgegeven situatie, dan kan de Belastingdienst niet achteraf concluderen dat alsnog loonbelastingen en sociale premies moeten worden betaald. 

De modelovereenkomsten:
De modelovereenkomsten zijn juist in het leven geroepen als maatwerk voor specifieke situaties zoals in de huisartsenzorg. Dit om bij twijfel over de dienstbetrekking toch samen te kunnen werken buiten dienstbetrekking.

In de overeenkomst leggen partijen zaken vast, waardoor het mogelijk wordt om buiten dienstbetrekking met elkaar te werken. De LHV heeft door de Belastingdienst goed gekeurde modelovereenkomsten voor u ter beschikking.

Wordt conform de overeenkomst gewerkt, dan kwalificeert de Belastingdienst de samenwerking achteraf niet als dienstbetrekking.

Biedt de nieuwe modelovereenkomst Praktijkmedewerking mogelijkheden voor (langdurige) vaste waarneming? En moet ik nog steeds meerdere werkgevers hebben?

De modelovereenkomst Praktijkmedewerking zorgt ervoor dat een specifieke waarneemopdracht niet wordt gezien als een dienstverband. Als u en uw opdrachtgever zich ook houden aan wat er in de overeenkomst beschreven staat natuurlijk.

Als waarnemer moet u echter ook ondernemer zijn om in aanmerking te komen voor de fiscale voordelen van ondernemerschap (MKB- vrijstelling, zelfstandigenaftrek en onder omstandigheden de startersaftrek). De overeenkomst biedt daarvoor géén garanties.

Op de website van de Belastingdienst leest u hoe de Belastingdienst aankijkt tegen het ondernemerschap en hoe u ervoor zorgt ondernemer te zijn. 

Tip: Bekijk ook ons document waarin de regelgeving wordt uitgelegd aan de hand van de praktijk bij huisartsen.

Is het een alternatief om als waarnemer een bv op te richten om te voorkomen dat er sprake is van een arbeidsrelatie die gezien wordt als dienstverband?

Of u nu als DGA (directeur-grootaandeelhouder) vanuit een eigen bv werkt, of vanuit uw eenmanszaak, dat maakt niet zo heel veel uit. In beide gevallen kan de Belastingdienst de feitelijke arbeidsrelatie van u als waarnemer met de opdrachtgever toetsen en oordelen dat er sprake is van een dienstbetrekking.

De Belastingdienst prikt hier dus kort gezegd doorheen. Dit laatste is ook bevestigd door rechtspraak van na 2016 (het jaar waarin de Wet DBA van toepassing werd).  

Wanneer is starten van bv interessant?
Hiernaast is het van belang dat u zich realiseert dat het starten of het overstappen naar een bv als rechtsvorm fiscaal pas interessant is wanneer u als zzp’er een behoorlijke winst maakt. Er zijn immers een aantal belastingvoordelen zoals MKB-winstvrijstelling, startersaftrek en ondernemersaftrek waarvan een eenmanszaak wél gebruik van kan maken maar een bv niet. 

De belangrijkste reden hiervoor is dat u als eigenaar en directeur in loondienst komt van uw eigen bv. Over het salaris moet u dan ook loonbelasting en sociale premies afdragen. Daarna moet er nog vennootschapsbelasting en dividendbelasting worden afgedragen.

Het is dus goed om van tevoren precies uit te rekenen of het onderaan de streep wel zo gunstig is om als zzp´er te kiezen voor een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid. Als omslagpunt wordt veelal een winst van grofweg 120.000 euro per jaar genomen. Voor de meeste waarnemers zal dat omslagpunt niet worden gehaald. Dit is overigens een absoluut getal, er is dus géén deeltijdfactor of iets dergelijks.   

Zichzelf vanuit de bv een zo laag mogelijk loon geven om zo minder belasting en lagere sociale premies af te dragen werkt niet. De Belastingdienst kijkt altijd naar “gebruikelijk salaris” en houdt over dit loon de loonbelasting, de premie volksverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet in.

Het korte antwoord is: Nee, de inhuur van een zzp-doktersassistent brengt altijd risico’s mee voor u en de assistent.
Een van de problemen van het werken als zzp-doktersassistent is dat je moeilijk kunt betogen dat een gezagsrelatie ontbreekt. Terwijl juist het ontbreken van die gezagsrelatie een belangrijk kenmerk is van de fiscale en juridische kwalificatie van een zzp’er.

Veel zzp-doktersassistenten zullen bij controle door de Belastingdienst al snel worden gekwalificeerd als werknemer. Bij handhaving door de Belastingdienst is er dus altijd een fiscaal risico dat de belastingdienst premies e.d. gaat naheffen bij opdrachtgevers, en dat door de zzp’er genoten ondernemersvoordelen dienen te worden terugbetaald, omdat er sprake was van een schijndienstverband.

Toch zijn de afgelopen jaren in toenemende mate assistenten zelfstandig gaan werken. De krapte op de arbeidsmarkt werkt dat in de hand. Daarnaast handhaaft de Belastingdienst aan de opdrachtgeverszijde vooralsnog slechts zeer beperkt. Toch ligt het in de lijn van de verwachting dat er meer handhaving gaat komen. Dat kan bij een controle (nu reeds voor de opdrachtnemer/zzp’er) en op termijn bij controle aan de opdrachtgeverskant en naar aanleiding van gewijzigd overheidsbeleid tot problemen leiden.

Verdere aandachtspunten bij inzet zzp-doktersassistent:

• Btw is niet verrekenbaar

Het beroep van doktersassistente is geen beroep dat onder de Wet BIG valt waardoor geen beroep gedaan kan worden op de btw-vrijstelling. Dit betekent dat u dit zelf moet betalen.

Als de doktersassistente wel zelf over een BIG-registratie beschikt omdat hij/zij de opleiding tot verpleegkundige heeft gevolgd, geldt de vrijstelling geldt voor die werkzaamheden die vallen binnen het deskundigheidsgebied van de verpleegkundige. Alleen die werkzaamheden die vallen binnen het werkgebied als verpleegkundige zijn vrijgesteld.

• Zzp-doktersassistenten werken vaak zonder eigen klachtenregeling

Patiënten kloppen bij klachten of claims richting assistenten meestal bij de praktijkhouder aan. Dat vinden we in het kader van de patiëntvriendelijkheid ook positief. Daarin ziet de Belastingdienst echter ook een aanwijzing dat er sprake is van een dienstbetrekking.

• Dekking beroepsaansprakelijkheidsverzekering

Het is verstandig om bij de verzekeraar (of tussenpersoon) na te gaan of de doktersassistenten die op zzp-basis werkzaam zijn, vallen onder de dekking van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering van uw praktijk. Vaak is dit niet zo en loopt u extra risico.

Deze redenen maken dat de LHV geen modelovereenkomsten beschikbaar maakt voor de inzet van zzp-doktersassistenten. We raden de inzet af, gezien de beschreven risico’s voor u en de assistent. Aan te raden is om, als toch wordt overwogen een doktersassistent op zzp-basis in te zetten, wel altijd een overeenkomst te gebruiken (een bewerkte variant van de waarnemersovereenkomst of algemeen model op de website van de Belastingdienst geen werkgeversgezag), ook al is de inzet van korte duur. Dat geeft u echter geen zekerheid ten aanzien van de fiscale beoordeling van de inzet, en doet niet af aan de hiervoor omschreven risico’s.

1. Een zzp-webmodule die werkt voor de huisartsenzorg.
2. Behouden LHV-modelcontracten.
3. Nieuwe modelcontracten om langdurige inzet van zzp-huisartsen te faciliteren (contact Belastingdienst).
4. Behouden flexibele schil (waarnemen bij ziek, piek en uniek).
5. Belangenbehartiging bij verschillende stakeholders over hoe wetgeving de huisartsenzorg raakt.
6. Voorkomen van extra administratieve lasten voor onze leden.
7. Voorkomen dat voorstellen schuren met huidig gezondheidsrecht.
8. Behouden van flexibele schil binnen de huisartsenzorg door inzet van zzp’ers. Minimaal moet er ruimte zijn voor de inzet bij ziekte, pieken en andere vormen van tijdelijke inzet. Onze waarnemers zijn onmisbaar voor het goed functioneren van de huisartsenzorg.