Voldoen aan wet DBA

Als een huisarts werkt voor een praktijkhouder, doet deze dat als medewerker, óf als zelfstandig waarnemer. Meer smaken zijn er niet. Iemand werkt als zelfstandige als er geen sprake is van een dienstbetrekking. Meestal omdat werkgeversgezag ontbreekt. Feiten en omstandigheden bepalen dit. Niet hoe je het zelf noemt, of wat je boven een overeenkomst zet.

Om een voorbeeld te geven: als de opdrachtgever in de praktijk bepaalt hoe de zzp’er moet werken, is deze zzp’er feitelijk een medewerker. Ook als de partijen werken met een zzp overeenkomst.

Het onderscheid tussen een medewerker en een zzp’er is belangrijk voor het arbeidsrecht, de belastingen en verzekeringen. Een medewerker heeft bijvoorbeeld recht op ontslagbescherming en betaalde vakantiedagen. Een zzp’er niet. Ook is een medewerker verzekerd voor ziekte en werkloosheid. Een opdrachtgever draagt hiervoor sociale premies af. Een zelfstandige moet deze risico’s zelfstandig dragen.

Zelfstandige zijn betekent dus werken buiten dienstbetrekking. Of een zzp’er buiten dienstbetrekking werkt is de totaalweging van meerdere factoren in onderling verband. Bijvoorbeeld: zzp’er is zelf verantwoordelijk voor aansprakelijkheid, arbeidsongeschiktheid en pensioen. Mag zelf een eigen tijdsindeling maken en mag voor meerdere opdrachtgevers tegelijk werken. In de memo Toetsing arbeidsrelatie waarnemer lees je alle elementen die meewegen uitvoerig terug.

Welk risico loop je?
Het risico dat je loopt, is dat de Belastingdienst een langdurige zzp-opdracht van een waarnemer achteraf alsnog bestempelen als dienstbetrekking. En vervolgens alsnog premies of loonheffingen incasseren bij praktijkhouders. Of bij waarnemers alsnog de zelfstandigenaftrek en MKB-vrijstelling gaat terugvorderen.

De wet DBA verbiedt zzp’en in de huisartszorg niet. Wél vraagt de wet van zowel de opdrachtnemer als de opdrachtgever om de arbeidsrelatie juist te duiden en zodoende schijnzelfstandigheid en oneerlijke concurrentie te voorkomen.

Als waarnemer zul je voor wat betreft de te betalen Inkomstenbelasting gebruik willen maken van de zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-vrijstelling. Voorwaarde daarvoor is dat je kwalificeert als ondernemer. Hiervoor is het bijvoorbeeld van belang dat je niet te afhankelijk bent van 1 opdrachtgever.  Ook zaken als het wel of niet lopen van ondernemersrisico spelen een rol.

Wanneer je bijvoorbeeld 5 jaar lang 4 dagen per week werkt voor 1 opdrachtgever, word je door de Belastingdienst naar alle waarschijnlijkheid niet meer gezien als ondernemer voor de inkomstenbelasting. Helaas is het niet zwart-wit wanneer je nog wel en wanneer je geen ondernemer bent voor de inkomstenbelasting. 2 hulpmiddelen die je hierbij helpen zijn de memo toetsing arbeidsrelatie waarnemer en de ondernemerscheck van de Belastingdienst.

Onze tips:

• Tip 1: maak gebruik van modelovereenkomsten (contractgenerator);
• Tip 2: handel zoals weergegeven in de modelovereenkomsten;
• Tip 3: zorg voor meerdere opdrachtgevers;
• Tip 4: leun niet te lang te op 1 opdrachtgever (voor meer dan 70 procent);
• Tip 5: blijf niet jarenlang onafgebroken bij 1 (substantiële) opdrachtgever hangen;
• Tip 6: maak reclame (website) en presenteer je zakelijk (briefpapier en visitekaartjes).

Hoe zit het met handhaving wet DBA?
Voor de wet DBA is een zogeheten handhavingsmoratorium van kracht. Dit betekent dat de Belastingdienst slechts in beperkte mate en bij specifieke situaties handhaaft, zoals bij kwaadwillendheid en het niet tijdig opvolgen van aanwijzingen. Het handhavingsmoratorium wordt opgeheven per 1 januari 2025. Dit betekent dat de aanwijzing vervalt en dat de Belastingdienst direct zal handhaven (met terugwerkende kracht tot 1 januari 2025).  Omdat niet verder terug wordt gecorrigeerd en nageheven dan 1 januari 2025 zal de Belastingdienst pas in 2030 weer over de maximale wettelijke termijn van 5 jaar correcties of naheffingen opleggen, met uitzondering van situaties van kwaadwillendheid of na een aanwijzing.

Ben je waarnemer?
Dan is het van belang dat je je realiseert dat het handhavingsmoratorium enkel betrekking heeft op de Wet DBA (beoordeling of er sprake is van een dienstbetrekking in een specifieke opdracht) en niet op de handhaving van de wet inkomstenbelasting. Dit betekent dat wanneer de Belastingdienst een controle uitvoert bij de waarnemer, de Belastingdienst wél kan handhaven op het niet aanwezig zijn van ondernemerschap voor de inkomstenbelasting. Zie over het begrip ondernemer voor de inkomstenbelasting de veelgestelde vraag’ ‘Wanneer ben je volgens de Belastingdienst zzp’er'(zie hierboven)?

Stel dat de Belastingdienst dus constateert dat je als waarnemer géén ondernemer was, kunnen met terugwerkende kracht de ondernemersvoordelen worden teruggevorderd (zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-vrijstelling), eventueel nog verhoogd met een boete.

De modelovereenkomst Praktijkmedewerking zorgt ervoor dat een specifieke waarneemopdracht niet wordt gezien als een dienstverband.

Als waarnemer moet je echter ook ondernemer zijn om in aanmerking te komen voor de fiscale voordelen van ondernemerschap (MKB- vrijstelling, zelfstandigenaftrek en onder omstandigheden de startersaftrek). De overeenkomst biedt daarvoor géén garanties.

Of je nu als DGA (directeur-grootaandeelhouder) vanuit een eigen bv werkt, of vanuit jouw eenmanszaak, dat maakt niet zo heel veel uit. In beide gevallen kan de Belastingdienst de feitelijke arbeidsrelatie van jou als waarnemer met de opdrachtgever toetsen en oordelen dat er sprake is van een dienstbetrekking.

De Belastingdienst prikt hier dus kort gezegd doorheen. Dit laatste is ook bevestigd door rechtspraak van na 2016 (het jaar waarin de Wet DBA van toepassing werd).  

Bedenk ook dat het overstappen naar een bv als rechtsvorm fiscaal pas interessant is wanneer je als zzp’er een behoorlijke winst maakt. Er zijn immers een aantal belastingvoordelen zoals MKB-winstvrijstelling, startersaftrek en ondernemersaftrek waarvan een eenmanszaak wél gebruik van kan maken maar een bv niet. 

Het is dus goed om van tevoren precies uit te rekenen of het onderaan de streep wel zo gunstig is om als zzp’er te kiezen voor een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid. Als omslagpunt wordt veelal een winst van grofweg 120.000 euro per jaar genomen.

Het korte antwoord is: Nee, de inhuur van een zzp-doktersassistent brengt altijd risico’s mee voor jou en de assistent.
Een van de problemen van het werken als zzp-doktersassistent is dat je moeilijk kunt betogen dat een gezagsrelatie ontbreekt. Terwijl juist het ontbreken van die gezagsrelatie een belangrijk kenmerk is van de fiscale en juridische kwalificatie van een zzp’er.

Veel zzp-doktersassistenten zullen bij controle door de Belastingdienst al snel worden gekwalificeerd als werknemer. Bij handhaving door de Belastingdienst is er dus altijd een fiscaal risico dat de belastingdienst premies e.d. gaat naheffen bij opdrachtgevers, en dat door de zzp’er genoten ondernemersvoordelen dienen te worden terugbetaald, omdat er sprake was van een schijndienstverband.

Toch zijn de afgelopen jaren in toenemende mate assistenten zelfstandig gaan werken. De krapte op de arbeidsmarkt werkt dat in de hand. De vraag is of dit met de opheffing van het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025 mogelijk blijft.

Verdere aandachtspunten bij inzet zzp-doktersassistent:

• Btw is niet verrekenbaar

Het beroep van doktersassistente is geen beroep dat onder de Wet BIG valt waardoor geen beroep gedaan kan worden op de btw-vrijstelling. Dit betekent dat je dit zelf moet betalen. Ook als de doktersassistente over een BIG-registratie beschikt omdat hij/zij de opleiding tot verpleegkundige heeft gevolgd. De vrijstelling geldt dan alleen voor die werkzaamheden die vallen binnen het deskundigheidsgebied van de verpleegkundige.

• Zzp-doktersassistenten werken vaak zonder eigen klachtenregeling

Patiënten kloppen bij klachten of claims richting assistenten meestal bij de praktijkhouder aan. Dat vinden we in het kader van de patiëntvriendelijkheid ook positief. Daarin ziet de Belastingdienst echter ook een aanwijzing dat er sprake is van een dienstbetrekking.

• Dekking beroepsaansprakelijkheidsverzekering

Het is verstandig om bij de verzekeraar (of tussenpersoon) na te gaan of de doktersassistenten die op zzp-basis werkzaam zijn, vallen onder de dekking van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering van jouw praktijk. Vaak is dit niet zo en loop je extra risico.

Deze redenen maken dat de LHV geen modelovereenkomsten beschikbaar maakt voor de inzet van zzp-doktersassistenten. We raden de inzet af, gezien de beschreven risico’s voor jou en de assistent. Aan te raden is om, als toch wordt overwogen een doktersassistent op zzp-basis in te zetten, wel altijd een overeenkomst te gebruiken (een bewerkte variant van de waarnemersovereenkomst of algemeen model op de website van de Belastingdienst geen werkgeversgezag), ook al is de inzet van korte duur. Dat geeft je echter geen zekerheid ten aanzien van de fiscale beoordeling van de inzet, en doet niet af aan de hiervoor omschreven risico’s.